Đặc trưng cơ bản của bệnh là đau và giảm vận động, thường gặp ở người cao tuổi, nhưng gần đây thấy cả người dưới 40 tuổi cũng gặp thoái hóa khớp. Bệnh diễn biến kéo dài gây đau đớn cho người bệnh và có thể để lại các di chứng trên khớp gây tàn phế. Thoái hóa khớp cần được phát hiện sớm và điều trị đúng, kịp thời có thể hạn chế được tổn thương và duy trì được chức năng của khớp, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Điều trị thoái hóa khớp bao gồm thay đổi thói quen sinh hoạt, chế độ dinh dưỡng, giảm cân, làm giảm tải trọng đối với khớp, luyện tập với nhiều mức độ khác nhau gia tăng phạm vi vận động, trương lực, sức bền của khớp với sử dụng thuốc.

Nhóm thuốc giảm đau chống viêm có tác dụng điều trị triệu chứng nhưng không cải thiện được tình trạng bệnh lý của sụn khớp bị hư hỏng nên chỉ sử dụng ngắn ngày và lưu ý các tác dụng phụ, đặc biệt là gây viêm loét, xuất huyết đường tiêu hóa.

Trong 2 thập niên trở lại đây, nhiều nghiên cứu đã chứng minh việc sử dụng glucosamine và chondroitin là chậm tiến triển của bệnh thoái hóa khớp.

Chúng có tác dụng lên cơ chế bệnh sinh, cải thiện các triệu chứng đau và chức năng vận động của khớp. Đây là nhóm thuốc chống thoái hóa tác dụng chậm được coi như là thuốc điều trị cơ bản bệnh thoái hóa khớp do thuốc có tác dụng kéo dài kể cả khi đã ngừng thuốc.

Glucosamine là một amino monosacccharid nguyên liệu cần thiết cho quá trình sinh tổng hợp và kích thích tế bào sụn sản xuất ra protroglycan có cấu trúc bình thường. Kết quả của quá trình trùng hợp là mucopolysaccharid, thanh phần cơ bản tạo nên sụn khớp. Chất này còn ức chế lên các men hủy sụn khớp như collagenase và phospholipase A2, ức chế sinh ra các gốc tự do superoxide.

Sụn cá mập có nguồn gốc tự nhiên mà trong thành phần của nó được nghiên cứu là một hỗn hợp gồm nhiều chất trong đó có các chất đã được chứng minh có tác dụng trong điều trị bệnh viêm khớp là glucosamine và chondroitin.

Trong 2 thập niên trở lại đây đã có những cuộc tranh luận về phương pháp điều trị bệnh viêm khớp bằng việc sử dụng glucosamine và chondroitin. Mặc dù viêm khớp là một bệnh phổ biến và nó tác động tới hơn 16 triệu người Mỹ nhưng nguyên nhân gây bệnh cơ bản và phương pháp điều trị để bệnh được biết còn rất nghèo nàn.

Tác dụng của glucosamine và chondroitin lên bênh viêm khớp như thế nào?

Ở những bệnh nhân bị viêm khớp, tốc độ phá hủy sụn nhanh hơn và tốc độ hồi phục sụn diễn ra chậm hơn.

Trong khớp, sụn phải trải qua một quá trình liên tục bị phá hủy và sửa chữa. Tuy nhiên, để có thể sửa chữa được thì những yếu tố dùng cho việc hình thành sụn phải luôn có mặt sẵn sàng.

Glucosamine là một aminomono saccharid được tìm thấy trong cơ thể, dùng để sản xuất ra các proteglycan, các phần từ proteglycan hợp với nhay thành mô sụn. Vì thế nên phần tử này được sử dụng trong quá trình hình thành và sửa chữa sụn.

Chondroitin cũng là một muccoploy saccharid được tìm thấy trong sụn có vai trò giữ tính đàn hồi cho sụn. Nó như một nam châm nước có vai trò làm tăng cường mức độ hoạt dịch bằng cách thu hút nước và kéo theo những chất dinh dưỡng cần thiết cho sự vững bền của sụn và khớp. Ngoài ra chondroitin cũng góp phần bảo vệ xương khớp bằng cách ức chế các men phá hủy chất sụn trong khớp nên trong thực tế heienj nay hay được dùng hỗ trợ trong điều trị các bệnh viêm khớp.

Phương pháp điều trị bằng việc cung cấp 2 chất này cho sụm dựa trên lý thuyết là glucosamine và chondroitin có tác dụng làm tăng tốc độ hình thành sụn mới bởi việc cung cấp nhiều hơn những yếu tố cần thiết cho việc hình thành các khối sụn, tăng cường mức độ hoạt dịch, tăng tính đàn hồi cho khớp. Kết quả cải thiện được những triệu chứng của bệnh lý khớp.

Glucosamine và chondroitin cùng tác dụng hiệp lực giúp cho bệnh nhân hồi phục khớp viêm. Trong đó glucosamine giúp tái tạo sụn khớp, chondroitin làm giảm tối thiếu quán trình phá hủy sớm.

Ngoài hai chất có tác dụng rất tốt trong điều trị bênh viêm khớp đã kể ở trên, sụn cá mập còn có những thuộc tính đáng kinh ngạc khác, đó là sức mạnh chống viêm. Những bệnh nhân bị viêm đa khớp dạng thấp (một dạng bệnh tự miễn dịch), cũng có những lợi ích từ việc sử dụng sụn cá mập do hiệu quả trong việc làm tăng cường hệ thống miễn dịch của cơ thể. Sụn cá mập tinh khiết có nguồn gốc từ tự nhiên nên việc sử dụng lâu dài không có tác dụng phụ đáng kể như những thuốc khác tuy có thành phần như hai hoạt chất trên nhưng có nguồn gốc tổng hợp. Vì vậy việc sử dụng sụn cá mập rất phù hợp cho việc điều trị lâu dài với các bệnh nhân viêm khớp mạn tính.

Hiện nay trên thị trường dược phẩm nước ta có một sản phẩm được bào chế từ sụn cá mập có nguồn gốc từ Mỹ với hàm lượng trong một viên nang chứa 750 mg Shark cartilage nguyên chất (giấy phép lưu hành do Cục VSATTP, Bộ Y tế cấp Số: 11130/2011/YT-CNTC) đã được sử dụng rộng rãi cho tác dụng rất tốt trong việc làm giảm đau, giảm viêm khớp trong các bệnh về khớp như viêm khớp cấp tính và mạn tính, viêm xương khớp, viêm khớp dạng thấp, bệnh gout. Người lớn sử dụng 2 viên, mỗi lần uống 1 viên sau ăn, sau bữa ăn hoặc theo sự chỉ dẫn của chuyên gia chăm sóc sức khỏe.

Tuy nhiên cũng có những khuyến cáo của các chuyên gia y tế trong việc hỗ trợ điều trị góp phần nhanh chóng cải thiện tình trạng bệnh lý, giảm tái phát. Đó là kết hợp dùng thuốc với chế độ ăn uống thích hợp, hạn chế tăng cân, tăng cường tập luyện vận động thay đổi lối sống, có ý thức bảo vệ tránh làm tổn thương khớp.

Bệnh xương khớp đáng là vấn đề lớn của thế giới vì nó có thể làm người bệnh tàn phế, suy giảm sức khỏe. Vì vậy, việc tìm ra một loại thuốc mới nhằm giúp cải thiện đáng kể tình trạng bệnh lý viêm khớp là một điều hết sức quan trọng, cho bệnh nhân đỡ đi phần nào sức ép của bệnh tật, giúp cho cuộc sống của họ tốt đẹp hơn.

PGS.TS. Vũ Thị Thanh Thủy

BSCKII Nguyễn Thị Lực

(Nguồn tham khảo Thầy thuốc Việt Nam số 13)